Je leest het negende artikel van Beter Beleggen, een reeks beleggingsartikelen van Business Insider, die erop is gericht om je voor te bereiden op je financiële toekomst. Indien je het achtste stuk nog niet gelezen hebt, bekijk dan: 5 verraderlijke psychologische valkuilen waardoor je verkeerde beslissingen neemt als belegger – en hoe je ze kunt voorkomen

In het vorige artikel zijn we ingegaan op vijf psychologische valkuilen die ervoor kunnen zorgen dat je als belegger verkeerde beslissingen neemt. Om je te behoeden voor een gebrek aan informatie en overmoedigheid, bespreken we in dit artikel wat je moet weten over het beleggen in derivaten.

Maar eerst: wat is een derivaat nu eigenlijk? Een derivaat is een contract tussen twee partijen, een belegger en een broker, met een waarde die is afgeleid van een onderliggend financieel product, zoals een aandeel. Denk aan opties en futures. Nog niet helemaal duidelijk? Geen zorgen, straks gaan we dieper op deze materie in.

Wat wel belangrijk is om nu alvast in je oren te knopen, is dat het handelen in derivaten niet is weggelegd voor beginnende beleggers. Dat komt omdat er extra kosten bij komen kijken en je niet alleen moet voorspellen of een aandeel zal stijgen of dalen, maar ook wanneer dat gebeurt.

Daarnaast werken derivaten vaak met een hefboom. Deze versterkt de koersbeweging van het onderliggende product. Een factor 2 zorgt er bijvoorbeeld voor dat het derivaat dubbel zo hard stijgt óf daalt als het onderliggende product. Als gevolg kan je inleg in een mum van tijd verdampen, of kan je zelfs met restschulden blijven zitten. Al met al gaat het handelen in derivaten dus gepaard met flink wat risico’s.

Toch benieuwd hoe derivaten werken en waar je in kan beleggen? Dat bespreken we hieronder.

Wat zijn opties?

Een van de beschikbare derivaten is een optie. “Een optie geeft de koper het recht maar niet de verplichting om het onderliggende financiële product te kopen of te verkopen tegen een bepaalde koers op of vóór een bepaalde datum,” aldus analist Robert Ross van Mauldin Economics.

Er zijn twee soorten opties: callopties en putopties. Een calloptie geeft een belegger het recht om binnen een bepaalde periode een onderliggend financieel product te kopen, terwijl een putoptie het recht geeft om binnen een bepaalde periode een financieel product te verkopen.

In beide gevallen betaal je een premie voor de rechten die deze instrumenten je geven. De hoogte van deze niet terug te vorderen aanbetaling is onder meer afhankelijk van het aantal onderliggende financiële producten, de koers waartegen de optiehouder het financieel product heeft afgesproken te kunnen kopen of verkopen (de uitoefenprijs) en de afloopdatum van de optie (hoe verder in de toekomst, hoe hoger de premie).

Optiecontracten worden normaal gesproken afgesloten voor honderd aandelen en hebben doorgaans een looptijd van maximaal negen maanden.

Hoewel deze contracten het vaakst worden gebruikt voor aandelen, kunnen ze ook voor andere financiële producten worden afgesloten. Denk aan obligaties, grondstoffen en valuta’s.

Lees ook: Dit moet je weten over 5 fundamentele bouwstenen waarmee je een beleggingsportefeuille kunt samenstellen: van aandelen tot crypto’s

Rekenvoorbeeld optiecontract

Om het handelen in opties te verduidelijken, werken we met een voorbeeld. Stel je verwacht dat de aandelen van een bedrijf gaan stijgen. Je koopt daarom een calloptie met een uitoefenprijs van 500 euro en een afloopdatum van een maand. We gaan uit van een premie van 10 euro per aandeel en een contract van 100 aandelen.

Nog vóór de afloopdatum van de optie schiet de aandelenkoers van het bedrijf omhoog naar 600 euro. Je besluit de optie uit te oefenen. Je koopt de aandelen voor 500 euro per stuk en verkoopt ze gelijk door voor 600 euro per stuk. Dat levert een winst van 100 euro per aandeel op. Rekening houdend met de te betalen premie, van 10 euro per aandeel, komt je totale winst uit op 9.000 euro.

Verwacht je een koersdaling? Dan koop je een putoptie. De uitoefenprijs is in dat geval de prijs waartegen je de aandelen vóór een bepaalde afloopdatum kunt verkopen. Daalt de koers ten opzichte van de uitoefenprijs? Dan kun je de optie uitoefenen en de aandelen doorverkopen met winst. Je koopt ze immers tegen een lagere prijs in dat dat je ze verkoopt.

Voordelen en risico’s van opties

Opties worden voornamelijk gebruikt om twee redenen. Ten eerste is het voor beleggers een manier om met een beperkte inleg te speculeren op de koersontwikkeling van een aandeel. Omdat je niet verplicht bent de optie uit te oefenen, ben je in het ergste geval enkel de premie kwijt.

Ten tweede kunnen beleggers opties gebruiken om hun risico af te dekken. Als een belegger een aanzienlijk belang heeft in Tesla, kan diegene zich indekken door een evenredig aantal putopties op hetzelfde bedrijf te kopen. In het geval van een koersdaling wordt het verlies dan deels gecompenseerd.

Tegenover die voordelen staan ook enkele risico’s. Als het onderliggende financiële product niet in de juiste richting beweegt, ben je als koper van de optie nog steeds de premie kwijt. Gebeurt dit vaak genoeg, dan kan het een flinke som worden.

Naast de premie moet je vaak ook nog een vergoeding betalen aan de broker. De kosten kunnen dus gauw oplopen wanneer je belegt in derivaten. Houdt er bij het kopen van een optie dan ook rekening mee dat deze kosten een deel van je mogelijke winst zullen opeten.

Ten slotte is het beleggen in opties een stuk moeilijker dan gewoon beleggen. Dat komt omdat je niet alleen moet voorspellen of de koers zal stijgen of dalen, maar ook wanneer dat gebeurt. Stijgt een aandeel net nadat je calloptie is verlopen, dan vis je achter het net.

Wat zijn futures?

Futures lijken veel op opties. Ook futures zijn derivaten en ook in het geval van futures maken twee partijen een afspraak over de toekomstige koop of verkoop van een onderliggend financieel product.

Het grote verschil tussen de twee producten? Bij een optie koop je het recht om de optie vóór een bepaalde afloopdatum uit te oefenen. Bij een future ga je een verplichting aan. Je bent dus verplicht om de onderliggende waarde tegen de overeengekomen prijs te kopen of te verkopen op de vervaldatum.

Futurecontracten worden door grondstoffabrikanten vaak gebruikt om de prijs van hun product voorafgaand aan de verkoop te garanderen. Hierbij is de verkoper verplicht tot de fysieke levering van het product.

Bij beleggers, die futures gebruiken om winst te boeken, is dat anders. In dit geval is het onderliggende product vaak een financieel instrument, zoals een aandeel, valuta of crypto. Op de vervaldatum wordt dan alleen het verschil tussen de dagkoers en de eerder afgesproken koop/verkoopprijs verrekend.

Voordelen en risico’s van futures

Futures worden gebruikt om de onzekerheid over een toekomstige prijs weg te nemen. Hierdoor weten boeren wat hun graan over een paar maanden zal opleveren en weten beleggers tegen welke prijs ze hun aandelen Tesla over twee weken kunnen verkopen. Wordt er een koersdaling van je aandelen verwacht? Dan kan het lonen om als belegger een future tegen de huidige koers af te sluiten.

Maar er kleven ook flinke risico’s aan het handelen in futures. Omdat er vaak sprake is van een hefboom, die de koersbeweging van het onderliggende product versterkt, kan je inleg snel verdampen en kan je zelfs met een restschuld blijven zitten.

Om dit risico te verkleinen, wordt er door brokers een relatief hoog tegoed – een zogenoemde ‘initial margin’ – op je rekening vereist wanneer je handelt in futures. Stel dat je voorspelling niet uitkomt, dan kun je daarmee in de meeste gevallen aan je verplichting voldoen.

Al met al hebben derivaten duidelijk een aantal voordelen. Zo kan je je beleggingsportefeuille ermee beschermen door je in te dekken tegen een mogelijke koersdaling en vallen er door de hefboomwerking mogelijk flinkste winsten te boeken. Maar komt je voorspelling niet uit, dan kan je dat duur komen te staan. Verdiep je dus extra goed voordat je met deze financiële instrumenten aan de haal gaat.

Beter Beleggen is een reeks beleggingsartikelen van Business Insider, die erop is gericht om je voor te bereiden op je financiële toekomst. Aan de hand van op elkaar aansluitende artikelen nemen we je mee van de basis tot de beurs. Beter Beleggen wordt mede mogelijk gemaakt door LiteBit.